O szkole

Historia Szkoły

W czasach zaboru rosyjskiego na terenie wsi Janowszczyzna był Urząd Gminny, poczta i szkoła. „Gminna Ludowa Szkoła” (Narodnoje  Wołostnoje  Ucziliszcze), składała się z oddziału wstępnego i trzech klas mieszczących się i pobierających naukę w jednej sali pod kierunkiem jednego nauczyciela.
Od roku 1913- 1915 szkoła była dwuklasowa t.j o dwóch siłach (etatach) nauczycielskich. Nauczyciel posiadał mieszkanie służbowe oraz korzystał z gruntu o powierzchni 3,06 ha.

Od sierpnia 1915 r po wkroczeniu wojsk niemieckich, Rosjanie zostają zmuszeni do ustąpienia. W czasie okupacji Niemcy otworzyli w Janowszczyźnie szkołę. Nauczyciela wybrali spośród miejscowej ludności, człowieka piśmiennego – p. Leonowicza. Nauka była prowadzona w języku miejscowym t. zw. prostym i ograniczała się do poznawania liter drukowanych i czytania. Nieco później było także pisanie.
Taki stan trwał do kwietnia 1919 r. t.j. do chwili ustąpienia Niemców przed wojskiem polskim.

W okresie niepodległej Polski, w latach 1919-1924 nauka odbywała się w jednej sali lekcyjnej (kilka roczników uczniów) pod kierunkiem jednego nauczyciela. Był to tzw. system jednoklasowy.
01 września 1925 r. inspektor szkolny p. Stanisław Mijas przeprowadza komasację szkół jednoklasowych, w ten sposób, że wsie leżące w promieniu 3 km. od wsi Janowszczyzna łączy się w jeden punkt szkolny. W Janowszczyźnie zostaje otwarta szkoła 3 klasowa (roczniki od kl I-V łącznie 116 dzieci). Kierownikiem Szkoły zostaje pan Stanisław Kożuchowski pochodzący z Małopolski. Do pracy mianowani są też nauczyciele: Piotr Bej, Jadwiga Kosówna.

W tym też roku rozpoczyna się odbudowa szkoły w Janowszczyźnie. Ma to być szkoła 3 klasowa (o trzech salach szkolnych). Na czas budowy nauka odbywała się w dwóch lokalach wynajętych w Janowszczyźnie i jednym w Jeleniej Górze.
W październiku 1925 r. w  związku z małą liczbą zapisanych dzieci zmienia się stopień organizacyjny szkoły  z 3 na 2 klasową,  zostają tylko dwie siły (etaty nauczycielskie). Kolejny rok szkolny jest podobnie, chociaż jest już 127 uczniów w kl. od I-V. Nauka odbywa się już w nowym budynku szkolnym choć jeszcze niewykończonym. Szkoła posiada też niewielką bibliotekę.
01 września 1927 r. sieć szkolna ulega zmianie. Punkt szkolny w Moczalni Starej  włączono całkowicie do obwodu w Janowszczyźnie. Starsze roczniki ( kl.IV,V,VI,VII) z 1 klasowej Szkoły Powszechnej w Igryłach również przydzielono do szkoły w Janowszczyźnie. W tym też roku stopień organizacyjny szkoły w Janowszczyźnie zostaje przekształcony na 3 klasowy. Zostaje też zatrudniony trzeci nauczyciel p. Jadwiga Nijakowska.
W roku szkolnym 1929/30 Szkoła w Janowszczyźnie liczyła 225 uczniów i  po raz pierwszy miała 7 klasę, którą ukończyło 8 uczniów. W kolejnych latach szkolnych liczba uczniów przekracza 200. Jedna klasa uczy się w lokalu wynajętym a pozostałe w niewykończonym budynku szkolnym. Kierownikiem jest nadal pan S. Kożuchowski oraz pracuje jeszcze trzech nauczycieli: K. Kosiński, J. Nijakowska oraz K. Ponurkiewiczowa.
Rok szkolny 1933/34 wg nowej ustawy o ustroju szkolnictwa rozpoczął się 21 sierpnia, w Szkole w Janowszczyźnie z pewnym opóźnieniem wskutek koniecznego remontu. Od klasy IV do VII zastosowano specjalizację przedmiotów,  stąd poszczególni nauczyciele mieli po 30 godz. tygodniowo.
Kolejny rok szkolny rozpoczęło 218 uczniów (kl od I-VI), pewna liczba uczniów przyszła z innych obwodów do kl V i VI, gdyż nie chciały w swoich szkołach uczęszczać kolejny raz do klasy IV. Na miejsce pan Kazimierza Kosińskiego zostaje zatrudniony p. Edmund Bruns, pozostałe grono bez zmian.

Rok szkolny 1935/36-zmiana podziału roku szkolnego na 3 okresy. Dotychczasowa 4 klasowa Szkoła w Janowszczyźnie zostaje przekształcona na 3 klasową (trzy etaty nauczycielskie). Klasy są przeludnione, dodatkowo dużo dzieci przyszło z 2 klasowej Szkoły w Geniuszach. Wobec powyższego Inspektor przydziela nauczyciela religii. Kolejny rok szkolny to podwyższenie stopnia organizacyjnego Szkoły do 4- klasowej. Czwarta sala lekcyjna jest wynajmowana oraz przydzielony zostaje 4-etat nauczycielski. Liczba dzieci 238 w klasach I-VI.
Rok szkolny 1937/38 kolejne zmiany w organizacji Szkoły w Janowszczyźnie, przekształcenie na 3- klasową. A to stąd, że wieś Igryły oraz dzieci z okolicznych wsi uczęszczające do tutejszej szkoły, do klas IV-VI przyłączono do nowoutworzonej
3 – klasowej Szkoły w Geniuszach.

W 1938 r. w wieku 35 lat umiera pierwszy kierownik Powszechnej Szkoły w Janowszczyźnie pan Stanisław Kożuchowski. Został pochowany na cmentarzu św. Antoniego w Sokółce.

Szczególnie ciężkie czasy przeżywa Szkoła w Janowszczyźnie, w okresie II wojny światowej. Od 22 czerwca 1940 roku budynek Szkoły został zajęty przez żandarmerię niemiecką. Książki biblioteczne spalone, meble i pomoce naukowe zniszczone. Nauczyciele z narażeniem życia prowadzili tajne nauczanie w domach prywatnych, nie bacząc, iż za szerzenie polskości groziła kara śmierci. Z personelu nauczycielskiego pozostaje pani Karolina Ponurkiewicz i swoim domu prowadzi nauczanie w bardzo trudnych warunkach (bez podręczników, zeszytów i innych  pomocy naukowych).
W połowie lipca 1944r. po ustąpieniu wojsk niemieckich wkraczają Sowieci. W budynku Szkoły urządzają szpital wojskowy. Granatami niszczą kominy, a cegły wykorzystują do budowy kuchni polowej.
Do kompletnego zniszczenia budynku szkolnego doprowadziła miejscowa ludność, która rozgrabiała co jeszcze zostało (szyby, dachówki). Dokumentacja szkolna uległa również całkowitemu zniszczeniu.

Okres powojenny był nie mniej trudny. Nauka odbywa się w dwóch lokalach wynajętych, wskutek remontu zniszczonej szkoły. Liczba dzieci 142 w klasach I-V. Z powodu braku nauczycieli p. Karolina Ponurkiewicz zostaje jedynym nauczycielem i jednocześnie pełni obowiązki kierownika Szkoły. Nauka odbywa się co drugi dzień na zmiany. Dopiero po pewnym czasie zostaje przydzielony jeszcze jeden nauczyciel pan Władysław Skraga.
W kwietniu 1946 roku ukończono remont Szkoły., zajęcia mogły odbywać się już normalnie. Kolejny rok szkolny 1946/47, do Szkoły zapisanych jest 160 dzieci, od klasy I do V. Szkole w Janowszczyźnie przyznano 3 etaty nauczycielskie, lecz z braku nauczycieli pracuje tylko dwóch. Klasy są przepełnione, do szkoły w Janowszczyźnie przybyły dzieci ze Słojnik oraz Lipiny, gdzie z braku nauczycieli szkoły zostały zamknięte. W kolejnym roku szkolnym znów zostaje tylko jeden nauczyciel, ponieważ pan Władysław Skraga zostaje przeniesiony do Lipiny. Zorganizowano klasy I, II, III i IV, nauka odbywa się na 3 zmiany. W trakcie roku zostają przydzielone dwie nauczycielki: Stanisława Staworkówna i Halina Wolwark. W związku z tym od półrocza zostają utworzone klasy V i VI.

W roku szkolnym 1949/50 w związku z przydzieleniem 4 etatu nauczycielskiego zostaje utworzona klasa VII, uczy się w lokalu wynajętym we wsi. Ogółem w szkole jest 244 uczniów.
Od roku szkolnego 1950/51 pełniącym obowiązki Kierownika Szkoły jest p. Gliński Romuald
 Roku szkolny 1951/52, to kolejne zmiany personalne, pełniącą obowiązki kierownika Szkoły zostaje pani Łapińska Henryka oraz dwa etaty nauczycielskie: p.Goździeniak Stanisław i Robert Gałażyń.
W tym roku uczniowie klasy VII po raz pierwszy składają egzaminy końcowe z języka polskiego, matematyki, nauki o Polsce i świecie współczesnym.
W 1951 r. zostaje powołany w Szkole , w Janowszczyźnie ZHP-powstaje 14 Drużyna im. Tadeusza Kościuszki, nieco później formuje się też drużyna zuchów „Słoneczna Gromada”.

Od roku szkol. 1952/53 kierowniczką Szkoły w Janowszczyźnie zostaje p. Halina Stawikówna, oraz nauczyciele: Abramowicz Teresa, Kraśnicka Filomena i Taudul Antoni. Ogółem uczy się 153 uczniów. Nauka odbywa się w szkole (3 sale) oraz w lokalu wynajętym u gospodarza.
W wakacje 1955r. przeprowadzono kapitalny remont budynku szkolnego. Czyste, jasne sale lekcyjne nie na długo cieszyły uczniów, nauczycieli i rodziców. W marcu 1956 roku pożar strawił budynek szkoły. Straty były ogromne, w ostatnich latach Szkoła została zaopatrzona w wiele pomocy naukowych, prawie nic nie udało się uratować.

Wynajęto 3 lokale we wsi i przystąpiono do pracy. Ławki i tablicę wypożyczono z Rozedranki i Lipiny, część pomocy przekazał Wydział Oświaty. Praca była bardzo ciężka.
W kilka dni po pożarze na zebraniu postanowiono przystąpić do budowy nowej szkoły. Powołano Komitet Budowy Szkoły w skład którego weszli kierownik Szkoły Halina Stawik, p. Stanisław Krejza -sekretarz Gromadzkiej Rady Narodowej oraz rodzice uczniów. Pojawiły się pewne trudności z lokalizacja miejsca budowy. Mieszkańcy Podkamionki chcieli budować szkołę w ich wsi, ale nie było tam odpowiedniego placu. Mieszkańcy Straży proponowali budowę przy szosie, tłumacząc, że ich dzieci maja najdalej, ale i tu brak było odpowiedniego miejsca. Dopiero rozmowy z rodzicami pana Jerzego Dzienisa – kierownika Wydziału Oświaty złagodziły spory i budowę rozpoczęto w marcu 1957 roku.
Rok szkolny 1958/59 rozpoczęło 113 dzieci, nauka w dalszym ciągu odbywa się w lokalach prywatnych.
22 grudnia 1958 roku nastąpiło oddanie szkoły,  z zewnątrz budynek nie był jeszcze otynkowany.

W roku szkolnym 1962/63 kierownikiem jest pani Halina Krejza (z d. Stawik) oraz zatrudnionych jest 4 nauczycieli:. Stanisław Krejza,  Krystyna Wilczewska, Eugeniusz Prończyk i Władysława Prończyk. W trakcie roku na miejsce p. Wilczewskiej, która odeszła do Korycina zostaje zatrudniony Leon Kmiat. Wszyscy nauczyciele mieszkają w szkole. Warunki pracy są dość dobre, brakuje tylko pracowni prac ręcznych. W tym też roku szkolnym wykonano elewację budynku szkoły oraz chodnik wokół szkoły. W kolejnym roku szkolnym przy Szkole Podstawowej w Janowszczyźnie powstaje Szkoła Przysposobienia Rolniczego, której kierownikiem zostaje pan Stanisław Krejza, nauczycielem zawodu jest pan Franciszek Czołpiński.

W związku z reforma szkolną i  wytypowaniem Szkoły w Janowszczyźnie jako ośmioklasowej z inicjatywy nauczycieli i  rodziców postanowiono wybudować pracownię do zajęć praktyczno – technicznych. 22 listopada 1965 roku odbyło się uroczyste przyjęcie pracowni, która powstała między innymi dzięki dużemu wkładowi pracy społecznej rodziców.

W Szkole prężnie działa 14 Drużyna Harcerska im. Tadeusza Kościuszki pod przewodnictwem pana Edmunda Prończyka oraz Zuchowa -Słoneczna Gromada, której opiekunką jest pani Władysława Prończyk. W dniu 8 maja 1966r. 14 Drużyna im Tadeusza Kościuszki otrzymuje sztandar.

Od roku szkol 1966/67 szkoła podstawowa zostaje przedłużona o rok czyli Szkoła Podstawowa w Janowszczyźnie jest 8-klasowa.

Pani  Halina Krejza po osiągnięciu wieku emerytalnego przechodzi na stanowisko bibliotekarza. Dyrektorem Szkoły Podstawowej w Janowszczyźnie zostaje pan Stanisław Krejza, który pełni tę funkcję do roku szkolnego 1992/93.
W roku szkol. 1990/1991 powraca do szkół religia, która w okresie Polski Ludowej odbywała się w salkach przy kościele.

Od roku szkol. 1993/94 do 1997/98 funkcję dyrektora Szkoły Podstawowej
w Janowszczyźnie pełni pani Janina Sawicka.
Od roku szkol.1998/99 na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej w Janowszczyźnie został wybrany pan Janusz Pawłowski. Rok ten przynosi też duże zmiany w organizacji szkoły. Szkołę Podstawową w Janowszczyźnie opuszczają klasy VIII i VI. Klasa szósta od roku szkol.1999/2000 rozpocznie naukę w Gimnazjum w Sokółce.
W kolejnym roku szkol.1999/2000 nie ma już klasy siódmej, a szkołę podstawową kończy klasa VIII, która rozpocznie naukę w szkole średniej, oraz klasa VI, która będzie kontynuować naukę w 3 letnim gimnazjum. Od roku szkolnego 2000/2001 Szkoła Podstawowa w Janowszczyźnie jest 6-klasowa.

Rok  szkol. 2010/11oraz 2011/12 –zmiany na stanowisku dyrektora Szkoły. Funkcję pełniącego obowiązki dyrektora Szkoły Podstawowej w Janowszczyźnie powierza się pani  Barbarze Matyszczyk.
W związku ze zmniejszającą się liczbą dzieci a przy tym dużymi kosztami utrzymania Szkoły władze Gminy w Sokółce postanowiły przekazać Szkołę w Janowszczyźnie Stowarzyszeniu „Edukator” w Łomży. Mimo sprzeciwu rodziców oraz nauczycieli od roku szkol. 2012/2013 organem prowadzącym Szkołę Podstawową w Janowszczyźnie zostaje Stowarzyszenie „Edukator” w Łomży. Na dyrektora Szkoły zostaje powołany pan Janusz Pawłowski.
W szkole zachodzą duże zmiany, wyremontowane zostaje piętro budynku (dwie duże sale z łazienką) w których mieszczą  się dwa odziały przedszkolne. Powstaje również  sala  dla logopedy oraz gabinet dla higienistki szkolnej. Wyremontowano stołówkę oraz powiększono kuchnię. Wszystkie dzieci korzystają z pełnych obiadów. Zorganizowano dowóz dla wszystkich dzieci z Oddziału Przedszkolnego oraz dla pozostałych dzieci, których odległość od miejsca zamieszkania przekracza 3 km. Rozbudowano i wyposażono w nowe urządzenia plac zabaw. Liczba dzieci z roku na rok przybywa. Obecnie jest ponad 100.

 W historię miejscowości jak i  Szkoły wpisane są  dzieje Grobu Powstańców, znajdującego się na wzgórzu w pobliżu wsi Jelenia Góra. Na podstawie przekazów dowiadujemy się, że w latach 1830-31 powstańcy przemierzali lasy Puszczy Knyszyńskiej. Na skutek doniesień
o ruchach polskich powstańców, jakie otrzymały wojska carskie, oddział powstańczy, który znajdował się w lesie jeleniogórskim został otoczony przez Kozaków i całkowicie rozbity. Wszyscy powstańcy-prawdopodobnie kilkudziesięciu zginęli. Ich bezimienne ciała zostały złożone do jednej zbiorowej mogiły, pochówku dokonała miejscowa ludność. Ze względu na strach przed represjami carskiego zaborcy przez niemalże siedem lat nie stawiano na grobie krzyża.

Dopiero w 1837 roku na mogile pojawił się sosnowy krzyż ukryty pośród drzewostanu sosnowo- świerkowego. Kiedy w 1934 roku wycięto las z przeznaczeniem drewna na budowę gromadzkiej suszarni lnu, ów krzyż stojący na szczycie wzgórza został narażony na zgubne działanie wiatru, skutkiem czego został zniszczony. Młodzież skupiona w szkolnym kole PCK założonym w 1946 roku, odnowiła mogiłę, stawiając na niej w 1947 roku dębowy krzyż. Poświęcenia krzyża dokonał  ks. Stanisłw Fiedorczuk.
W roku szkol. 2005/2006 w związku z realizacją projektu historycznego „Grób Powstańców mogiła czy pomnik?” jednym z zadań a właściwie uwieńczeniem realizacji całego projektu było odnowienie Grobu Powstańców. Przy udziale mieszkańców oraz Dyrektora Szkoły, nauczycieli i  uczniów został ustawiony na kamiennej podmurówce nowy dębowy krzyż oraz wykonano ogrodzenie. Krzyż został uroczyście poświęcony dnia 10.09.2006 r. przez księdza arcybiskupa metropolitę białostockiego Edwarda Ozorowskiego.

Grobem Powstańców opiekują się do dziś dzieci i młodzież szkolna, która rokrocznie porządkuje i składa kwiaty na mogile w Dniu Święta Zmarłych oddając cześć i hołd poległym powstańcom.

Historię sporządziła Teresa Stefanowicz- n-l Szkoły Podstawowej w Janowszczyźnie na podstawie kronik spisanych przez: pana Stanisław Kożuchowskiego – pierwszego kierownika Powszechnej Szkoły Podstawowej w Janowszczyźnie; panią Karolinę Ponurkiewicz oraz panią Halinę Krejza (z d. Stawik).

Komentowanie jest wyłączone.